Odpady budowlane i rozbiórkowe – na co musi przygotować się branża budowlana od 2025 r.?

Niniejszy wpis otwiera cykl publikacji poświęconych zmianom w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1587 ze zm.).
Poniższe opracowanie ma na celu wstępne omówienie wprowadzonych do ww. ustawy obowiązków firm budowlanych związanych z odpadami budowlanymi i rozbiórkowymi oraz wyzwań, którym przedsiębiorcy będą musieli sprostać w 2025 r.

Zmiany w przepisach ustawy o odpadach

Już od 1 stycznia 2025 r. branża budowlana będzie musiała zmierzyć się z dużym wyzwaniem. Wszystko za sprawą długo zapowiadanych zmian w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1587 ze zm.) (dalej: „Ustawa”), które nakładają na podmioty świadczące usługi w zakresie budowy, rozbiórki czy remontu obiektów nowe obowiązki związane z segregacją odpadów budowlanych i rozbiórkowych wytworzonych w ramach prowadzonych robót budowlanych.

Jak wskazane jest w uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie Ustawy o odpadach, celem zmian jest dostosowanie przepisów krajowych do nowych rozwiązań wynikających z przepisów prawa unijnego, które zobowiązują kraje Unii do 2035 r. do osiągnięcia 65 proc. poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych. Co z kolei ma na celu zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów ogólnie i na mieszkańca, zapewnienie wysokiej jakości recyklingu oraz wykorzystanie poddanych recyklingowi odpadów jako ważnego źródła surowców. Obowiązek wdrożenia odpowiednich przepisów w krajach członkowskich (w tym dotyczących ustanowienia systemów sortowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych) wynika z przepisu art. 11 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (Dz. Urz. UE L 150 z 14.06.2018, str. 109).

Odpady budowlane i rozbiórkowe – czyli jakie?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6a) Ustawy przez odpady budowlane i rozbiórkowe rozumieć należy odpady powstałe podczas wykonywania robót budowlanych. Odpady te dzielą się na sześć frakcji:

1. Drewno
2. Metale
3. Szkło
4. Tworzywa sztuczne
5. Gips
6. Odpady mineralne (w tym beton, cegłę, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie).

Kto będzie zobowiązany do segregacji odpadów budowlanych od 2025 r.?

Wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych jest obowiązany do zapewnienia wysegregowania z wytworzonych przez siebie odpadów budowlanych i rozbiórkowych, sześciu ww. frakcji (tj. drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips i odpady mineralne) w celu zapewnienia przydatności do przygotowania ich do ponownego użycia, recyklingu lub innego odzysku. Obowiązek ten nie ma zastosowania wyłącznie do takich odpadów, których wysegregowanie nie jest technologicznie możliwe lub brak wysegregowania pozwala na przygotowanie do ponownego użycia, recykling lub inny odzysk.

Zlecenie obowiązku segregacji odpadów budowlanych innemu podmiotowi

Ustawodawca wziął jednak pod uwagę liczne zastrzeżenia zgłaszane na etapie prac legislacyjnych przez branżę budowlaną oraz branżę gospodarki odpadami i wprowadził możliwość przekazania przez wytwórcę odpadów powstałych w trakcie prac budowlanych innemu uprawnionemu podmiotowi w celu ich wysegregowania.

Wytwórca odpadów może zatem zlecić wykonanie tego obowiązku uprawnionemu podmiotowi, którym w rozumieniu art. 27 ust. 2 Ustawy jest m.in. podmiot posiadający:

1. zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów,
2. koncesję na podziemne składowanie odpadów, pozwolenie zintegrowane, decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi, zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych lub wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.

W tym celu konieczne będzie zawarcie umowy pomiędzy wytwórcą odpadów (zasadniczo – wykonawcą robót budowlanych) a następnym ich posiadaczem (uprawnionym podmiotem) w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
W umowie tej winny być zawarte postanowienia określające zasady i warunki realizacji obowiązku segregacji odpadów oraz dalszego ich zagospodarowania.

Co ważne, samo przekazanie przez wytwórcę odpadów innemu podmiotowi nie zwalnia go z poniesionej odpowiedzialności za wykonanie tego obowiązku.
Zgodnie z art. 101a ust. 4 Ustawy, odpowiedzialność za wykonanie tego obowiązku ponoszą solidarnie wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych i następny posiadacz odpadów.

Co z odpadami powstałymi w ramach prowadzenia remontu w gospodarstwie domowym?

Art. 101a ust. 2 Ustawy przewiduje wyjątek od ogólnego obowiązku segregacji odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Jak wynika z treści przytoczonego wyżej przepisu, obowiązku tego nie stosuje się do osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą.

Tym samym, obowiązek sortowania takich odpadów, wytworzonych przez osobę fizyczną w ramach przeprowadzonego przez nią samodzielnie drobnego remontu, przejmie następny posiadacz odpadów (czyli np. podmiot profesjonalny taki jak Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów czy podmiot wykonujący usługi budowlano-rozbiórkowe).

Sankcje za niesegregowanie odpadów budowlanych – jakie kary grożą wykonawcom?

Sankcje za niesegregowanie odpadów budowlanych są dotkliwe. Wytwórcy odpadów budowlanych i rozbiórkowych, którzy nie dostosują się do nowych obowiązków muszą liczyć się z sankcją w postaci administracyjnej kary pieniężnej, której wysokość waha się w przedziale od 1.000 zł do 1.000.000 zł.

Jest to zatem ostatni dzwonek dla branży budowlanej, aby dostosować się do nowych obowiązków i wejść w nowy rok w pełni przygotowanym.