Czym są taryfy progresywne?

Na bieżąco monitorujemy status prac legislacyjnych w zakresie nowelizacji ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Istotne dla sektora wodociągowo-kanalizacyjnego zmiany opisywaliśmy w artykułach na naszej stronie. Do tej pory przybliżyliśmy kwestie związane z terminem złożenia wniosku o zatwierdzenie taryf za wodę i ścieki i omówiliśmy propozycję zmian w zakresie zatwierdzania taryf za wodę i ścieki.

Po lekturze tego artykułu dowiesz się jaki jest obecny stan prac legislacyjnych nad nowelizacją ustawy branżowej oraz czym są taryfy progresywne i kiedy mogą one dotyczyć Twojego przedsiębiorstwa wod-kan.

Omawiane założenia dotyczące taryf progresywnych oparte są na projekcie z dnia 8 stycznia 2025 r. ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz ustawy – Prawo wodne, a ten artykuł przygotowany został w lipcu 2025 r.

Nowelizacja ustawy wod-kan – kiedy wejdzie w życie?

Na oficjalnych stronach rządowych określono terminu przyjęcia projektu nowelizacji ustawy branżowej przez Radę Ministrów na IV kwartał 2025 r. Zakładając dotrzymanie ww. deklaracji oraz uwzględniając czas potrzebny na prowadzenie dalszego etapu prac legislacyjnych (procedowanie projektu ustawy przez sejm i senat) i – wynikający z przepisu art. 10 projektowanej ustawy – termin jej wejścia w życie (30 dni od dnia ogłoszenia) można przypuszczać, że nowe przepisy zaczną obowiązywać nie wcześniej niż w II kwartale 2026 r.

Co do obecnego etapu prac legislacyjnych, zauważyć należy iż:

1. upłynął już termin (prolongowany) na zgłaszanie uwag w ramach konsultacji publicznych (uwagi wpłynęły od ponad 20 podmiotów);
2. publikowane są odpowiedzi na uwagi zgłoszone w ramach konsultacji międzyresortowych (wiele uwag zostało uwzględnionych);
3. przedstawiane są stanowiska w ramach opiniowania projektu ustawy.

Stan zaawansowania prac nad projektem ustawy można monitorować na oficjalnych stronach rządowych.

Taryfy progresywne – czyli jakie?

Zgodnie z założeniami ujętymi w uzasadnieniu projektu ustawy oraz ocenie skutków regulacji: Przepisy wprowadzające taryfę progresywną realizują konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej, przyczynią się do bardziej zrównoważonego gospodarowania dostępnymi zasobami wodnymi i ochrony środowiska, umożliwiając równocześnie efektywniejsze promowanie zachowań proekologicznych.

Realizację tego celu umożliwić ma wyposażenie Rady Gminy w uprawnienie do stanowienia uchwał (aktów prawa miejscowego), których przedmiotem będzie nałożenie na przedsiębiorstwo wod-kan obowiązku różnicowania cen i stawek opłat określonych w taryfie dotyczącej zbiorowego zaopatrzenia w wodę w zależności od progów ilości dostarczanej wody i liczby mieszkańców nieruchomości zaopatrywanej w wodę. 

W skrócie taryfy progresywne mają działać w ten sposób, że jednostkowa cena m³ wody będzie rosnąć wraz ze wzrostem zużycia wody przez osoby zamieszkujące daną nieruchomość.

Skutki wprowadzenia taryf progresywnych dla przedsiębiorstw wod-kan

Jedna strona medalu jest taka, że cena za zużycie wody będzie rosnąć i przedsiębiorstwa zarobią więcej za każdy m³ wody dostarczony do odbiorców ponad limit m³ wody określony na jednego mieszkańca w jednym miesiącu. Jednak druga strona medalu jest taka, że – z uwagi na jeden z celów regulacji, którym ma być zapewnienie tańszej wody do zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencjalnych – cena za wodę dostarczoną w ramach ww. limitu będzie niższa.

Powyższe prowadzi do konstatacji, że znaczna część przychodów z tytułu świadczenia usług dotyczących zbiorowego zaopatrzenia w wodę generowana będzie w oparciu o najniższą stawkę za dostarczenie do odbiorcy m³ wody.

Dodatkowo metodologia formułowania taryf progresywnych w dużej mierze zdeterminowana będzie przez treść uchwały Rady Gminy, która władna będzie ustalić m.in.:

• ilość wody po zużyciu której kolejne m³ dostarczonej wody rozliczane będą po stawkach ustalonych dla kolejnego progu zużycia [w tym próg „egzystencjalny” – rozliczany po stawce najniższej];
• dopuszczalną liczbę progów zużycia [max 5];
• maksymalne różnice między następującymi po sobie progami [max 30%].

Uchwała taka – jeśli Rada Gminy zdecyduje się na jej podjęcie – może w sposób znaczny wpłynąć na przychody (i ich strukturę) przedsiębiorstw wod-kan.

Progi w taryfach progresywnych – zależne od liczby mieszkańców 

Jednym z czynników mających wpływ na ustalenie limitu m³ wody dostarczonej do danej nieruchomości (dla danego odbiorcy/klienta) w ramach „limitu egzystencjalnego” jest liczba osób tę nieruchomość zamieszkujących.

Tytułem przykładu, jeśli daną nieruchomość zamieszkują 3 osoby, a limit wody do zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencjalnych (rozliczanej w oparciu o najniższą stawkę) ustalony (przez Radę Gminy) został na 1 m³ w miesiącu na osobę to pierwsze 3 m³ wody dostarczone do danej nieruchomości w danym miesiącu będą rozliczone w oparciu o najniższą stawkę ustaloną w taryfie progresywnej.

Wracając jednak do meritum tej części tekstu – problemy praktyczne mogą wystąpić przy ustalaniu liczby mieszkańców „lokalu mieszkalnego” lub „nieruchomości mieszkalnej” bo tymi pojęciami posługuje się projektodawca, lecz terminów tych nie definiuje. To jednak tylko początek problemów, gdyż w kolejnych przepisach pojawia się propozycja mechanizmu ustalania liczby mieszkańców lokali lub nieruchomości. Sposób ten został dość jednoznacznie zakwestionowany przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, który w ramach opiniowania projektu ustawy wskazał na możliwe naruszenia prawa w zakresie zgodności z prawem przetwarzania danych (w sposób przewidziany w projekcie ustawy) osobowych mieszkańców gmin.

Abstrahując od powyższego zwrócić uwagę należy na jeszcze jeden aspekt – związany z procedurą „ustalania” liczby mieszkańców danej lokalu lub nieruchomości mieszkalnej. Polega on na bazowaniu na deklaracjach w tym zakresie od tychże mieszkańców. W przypadku niezłożenia stosownej deklaracji w terminie jako liczbę mieszkańców danego lokalu/nieruchomości przyjmuję się 1. Tak więc w przypadku, gdy dany lokal/nieruchomość zamieszkuje więcej osób niezłożenie takiej deklaracji w terminie może powodować to, że limit wody, która do tej nieruchomości będzie dostarczana po cenie najniższej będzie niższy niż wynikałoby to z rzeczywistej liczby jej mieszkańców.

Wpływ uchwały Rady Gminy dotyczącej taryf progresywnych na obowiązującą taryfę za wodę

A co w przypadku podjęcia przez Radę Gminy uchwały zobowiązującej przedsiębiorstwa wod-kan do stosowania taryf progresywnych w okresie, w którym przedsiębiorstwo wod-kan właśnie uzyskało zatwierdzenie nowej taryfy? Podążając za projektem przepisów ustawy zmieniającej ustawę branżową odpowiedzieć należy, że podmioty takie zobowiązane będą do wystąpienia z wnioskiem o zatwierdzenie nowej taryfy – uwzględniającej wytyczne Rady Gminy co do taryf progresywnych.

To kolejny argument przemawiający za tezą, iż nowelizacja ustawy wyposaża władze samorządowe w instrument, którym w sposób znaczny będą mogły ingerować w budżety podmiotów realizujących zadania własne gminy w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę.

Pomagamy odnaleźć się w sieci przepisów ważnych dla sektora wod-kan

Zastanawiasz się jak nowelizacja przepisów ustawy wod-kan wpłynie na Twój biznes? Chciałbyś porozmawiać o kwestiach poruszonych w ramach niniejszego artykułu? Szukasz partnera prawnego rozumiejącego uwarunkowania sektora wod-kan? Zapraszamy do kontaktu – jesteśmy tu dla Ciebie!

Pomagamy między innymi w przygotowaniu wniosków o zatwierdzenie taryf dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Zapewniamy kompleksowe wsparcie doświadczonych ekspertów – zarówno od strony prawnej jak i ekonomicznej.