Woda i ścieki – umowa jedna, a terminy przedawnienia różne

W dniu 16 kwietnia 2025 r. Sąd Najwyższy wydał bardzo ważny wyrok (sygn. akt  II CSKP 1303/22) dotyczący terminów przedawnienia dla roszczeń wynikających z umów na dostawę wody oraz odprowadzanie ścieków. Pomimo że problematyka przedawnienia ww. roszczeń była swego czasu bardzo niejednolicie traktowana w doktrynie i orzecznictwie, to w ostatnim czasie poglądy sądów w tym zakresie zaczęły się stabilizować. Wymieniony wyżej wyrok zdaje się tę linię orzeczniczą ugruntowywać i potwierdzać. Choćby z tego powodu warto zwrócić na niego uwagę.

Umowa o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków stanowi przykład szczególnej umowy nazwanej o charakterze mieszanym.

Przede wszystkim, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, iż umowa o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków stanowi przykład szczególnej umowy nazwanej o charakterze mieszanym, uregulowanej w przepisie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 757). Przedmiotem takiej umowy może być bowiem zarówno dostawa wody, jak i odprowadzanie ścieków, a zatem dwa różne (odrębne) świadczenia.

Problem w zakresie terminów przedawnienia sprowadza się z kolei do tego, iż przepisy je regulujące odnoszą się wyłącznie do dostawy wody, nie wspominając zupełnie o usłudze odprowadzania ścieków. Art. 555 k.c. nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów o sprzedaży rzeczy do sprzedaży energii, praw oraz wody. Z kolei owe przepisy o sprzedaży rzeczy (w istocie art. 554 k.c.) stanowią, że roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat 2.

Wyżej wymieniony przepis art. 555 k.c. wymienia – obok energii i praw – wyłącznie wodę, a zatem termin przedawnienia wszelkich roszczeń wynikających z umowy sprzedaży wody wynosi 2 lata.

Analizując z kolei zagadnienie terminu przedawnienia drugiego z wymienionych świadczeń (tj. odprowadzanie ścieków), Sąd Najwyższy słusznie zauważył, iż brak jakiegokolwiek uzasadnienia dla zastosowania w tym przypadku art. 555 k.c. w zw. z art. 554 k.c. Co więcej, z uwagi na brak przepisów szczególnych w tym zakresie termin przedawnienia roszczeń z tytułu odprowadzania ścieków, jako związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, powinien wynosić 3 lata – a zatem zastosowanie w tym przypadku powinny znaleźć przepisy ogólne k.c.

Okresy przedawnień roszczeń wynikających z jednej umowy nie muszą być tożsame.

W konsekwencji Sąd Najwyższy doszedł do trafnej konkluzji, iż „okres przedawnienia roszczeń o zapłatę z tytułu spełnienia świadczenia polegającego na dostawie wody nie musi być tożsamy z okresem przedawnienia roszczeń o zapłatę z tytułu spełnienia świadczenia polegającego na odprowadzaniu ścieków”, co jeszcze niedawno nie było wcale tak oczywiste, gdyż sądy wielokrotnie odwoływały się do konstrukcji służącej ustaleniu przeważającego celu umowy (czyli mówiąc w skrócie – próbie ustalenia, który z elementów przedmiotu umowy – czy dostawa wody, czy też odprowadzanie ścieków – jest „istotniejszy”, tj. ma charakter dominujący z punktu widzenia jej celu) – co jednak przy tego typu umowie polegającej na spełnieniu de facto dwóch równorzędnych świadczeń było niewykonalne, a wręcz irracjonalne.